Rudolf Steiner (1861-1925), twórca antropozofii. 
Biografia

Chrześcijaństwo jako rzeczywistość mistyczna
a misteria dawnych czasów cz.15

Rudolf Steiner

- Przedmowa do drugiego wydania
- Wstęp
- Misteria i wiedza tajemna misteriów
- Mędrcy greccy przed Platonem w świetle misteriów
- Mistyka Platona
- Wiedza tajemna misteriów a mit
- Misteria dawnego Egiptu
- Ewangelie
- Wskrzeszenie Łazarza
- Apokalipsa
- Jezus na tle swojej epoki
- Istota chrześcijaństwa
- Chrześcijaństwo a wiedza mędrców pogańskich
- Św. Augustyn a Kościół
- Uwagi

UWAGI

Do str. 7. Słowa Ingersolla zostały tu przytoczone nie tylko ze względu na ludzi, którzy gotowi są podpisać się pod nimi. Wielu jest takich, którzy nie wypowiedzieliby się w ten sposób, a przecież myślą tak o przyrodzie i o człowieku, że gdyby byli konsekwentni, musieliby dojść do podobnych wypowiedzi. Nie to jest istotne, co człowiek wygłasza teoretycznie jako swoje przekonanie, lecz to, czy wygłaszane przekonanie rzeczywiście wynika z całokształtu jego poglądów. Ktoś może uważać, że przytoczone słowa Ingersolla są odrażające lub śmieszne; jeżeli jednak tłumaczy sobie zjawiska przyrody nie sięgając do duchowego ich podłoża, biorąc pod uwagę tylko ich stronę zewnętrzną, to inny człowiek stworzy jako logiczne następstwo takiego stanowiska filozofię materialistyczną.

Do str. 8. Ze zjawisk, do których dziś stosuje się ę takie hasła jak „walka o byt”, „potężny wpływ doboru naturalnego” itp. przemawia wielkim głosem do wnikliwego obserwatora duch przyrody. Ale nie przemawia on bynajmniej z przeróżnych opinii, jakie sobie dziś o nich urabia nauka. Ten pierwszy moment sprawia, że wiedza przyrodnicza będzie znajdowała posłuch w coraz szerszych kołach. Z drugiego jednak wynika, że opinie świata naukowego nie powinny być traktowane tak, jakby były czymś koniecznie potrzebnym dla poznania rzeczywistości. Ale w dzisiejszych czasach opinie sfer naukowych narzucają się umysłom z przemożną siłą.

Do str. Z tego rodzaju uwag o źródłach Ewangelii św. Łukasza itd. nie należy wyciągać wniosku, że autor nie docenia badań czysto historycznych. Tak nie jest. Badania te są tak najbardziej uzasadnione, lecz nie powinna im towarzyszyć nietolerancja wobec poglądów wynikających z duchowego punktu widzenia. Autorowi nie zależy na przytaczaniu przy każdej okazji nasuwających się cytat, ale kto zechce, przekona się niewątpliwie, że umysł wszechstronny i wolny od uprzedzeń nie znajdzie żadnych sprzeczności między treścią niniejszej książki a faktami stwierdzonymi historycznie. Jednakowoż, kto nie chce być obiektywnym, lecz przyjmuje tę czy inną teorię jako aksjomat, może odnieść wrażenie, że treść niniejszej książki nie zdoła się ostać z naukowego punktu widzenia, że jest pozbawiona wszelkich obiektywnych podstaw.

Do str. Ci, których oczy ducha są otwarte, mają wgląd w dziedzinę świata duchowego. Stąd jednak nie należy wyciągać wniosku, że tylko ten, kto rozporządza „wzrokiem ducha”, może ze zrozumieniem ocenić wyniki badań osiągnięte przez wtajemniczonego. „Wzrok duchowy” potrzebny jest tylko do badań: gdy ich wyniki zostaną już podane do wiadomości, wtedy zrozumieć je może każdy, kto kieruje się rozsądkiem i wolnym od uprzedzeń poczuciem prawdy. Człowiek taki może też stosować w życiu te wyniki i znajdować w nich zaspokojenie swych potrzeb wewnętrznych, chociaż sam nie włada jeszcze „oczyma ducha”.

Do str. To co się mówi o niemożliwości przekazywania nauk misteryjnych znaczy, że nieprzygotowanym nie można ich przekazać w takiej postaci, w jakiej przeżywa je wtajemniczony, ale w tej formie, w jakiej mogą być zrozumiałe dla niewtajemniczonych, przekazywano je zawsze. Tak na przykład mity były dawnym sposobem przekazywania treści misteriów w sposób zrozumiały dla ogółu.

Do str. „Kabirowie” były to, w zrozumieniu dawnej mistyki, istoty obdarzone świadomością o wiele wyższą niż dzisiejsi ludzie. Słowa Schellinga znaczą, że człowiek przez wtajemniczenie wznosi się z obecnego stopnia świadomości na wyższy stopień.

Do str. Znaczenie liczby siedem tłumaczy autor w książce Geheimwissenschaft im Umriess (Wiedza tajemna w zarysie).

Do str. O znaczeniu symboli apokaliptycznych mówimy tu bardzo krótko. Można by naturalnie dużo głębiej wniknąć w te sprawy, ale to wybiegałoby poza ramy niniejszej książki.

Po polsku praca ta jest dostępna w autoryzowanym tłumaczeniu R. Centnerszerowej, wydanie trzecie, Wydawnictwo J. Kubickiego w Warszawie; Edward Schure. Wielcy Wtajemniczeni. Zarys tajemnej historii religii. Rama — Kryszna — Hermes — Mojżesz — Orfeusz — Pitagoras — Platon — Chrystus (przyp. tłum.).

Menippos — sławny cynik, uczeń Diogenesa, koniec IV w. przed Chr.

Arystydes (550-467 przed Chr.), polityk ateński, walczył pod Maratonem, Salaminą i Platejami. Znany ze swej prawości.

Plutarch — o napisie „Tyś jest” w Delfach (17,18).

Ksenofanes (575-480 przed Chr.).

Heraklit z Efezu (535-475 przed Chr.).

Edmund Pfleiderer opracował ostatnie materiały historyczne, dotyczące stosunku Heraklita do misteriów. Por. prace jego pt. Die Philosophie des Heraklit von Ephesus im Lichte der Mysterienidee, Berlin 1886.

Empedokles (490-430r. przed Chr.) — nie chodzi mu tutaj, oczywiście o poglądy astronomiczne pitagorejczyków. To co można by o nich powiedzieć, można by również powiedzieć z punktu widzenia naszych rozważań o poglądach Kopernika.

Plotyn, filozof szkoły neoplatońskiej (204-269 po Chr.).

To co tutaj jest opisane dotyczy dawnych wtajemniczeń, przy których uczeń musiał być pogrążony przez trzy dni w letargu. Nie wymaga tego żadne prawdziwe wtajemniczenie nowoczesne. Przeciwnie, prowadzi ono do jeszcze bardziej świadomego przeżywania; podczas dramatycznych przeżyć związanych z inicjacją zwykła świadomość nie jest nigdy przytłumiona.

Klemens Aleksandryjski, pisarz chrześcijański o pogańskim wykształceniu (zm. 217 r. po Chr.)