Sefer Jecira,
czyli Księga Stworzenia, powstała
prawdopodobnie w Aleksandrii, w środowisku ortodoksyjnych Żydów związanych
z kulturą hellenistyczną. Została napisana w języku hebrajskim. Jest
ona zwięzłym opisem stworzenia, obrazem, w którym Bóg Księgi Rodzaju kreuje świat o strukturze greckiego kosmosu.
Późniejsze pokolenia traktat ten odczytały jako przekaz ezoteryczny.
Kabała — tak żydowska, jak i chrześcijańska — uznała w nim swój tekst pierwszy. Można, istotnie, spojrzeć na filozofię kabały,
jako na kontynuację i stopniowe rozwijanie idei, które w Księdze Stworzenia istniały dopiero w stanie zalążkowym.
Publikacja jest obszernym fragmentem Księgi.
Całość przekładu wraz z tekstem hebrajskim i opracowaniem naukowym ukaże
się wkrótce w Wydawnictwie Czakra
i Tikkun.
1.1.
Trzydziestoma dwiema cudownymi ścieżkami mądrości Jah, Jahwe Zastępów, Bóg
Izraela, Bóg Żywy i Król świata,
El Szaddaj Miłościwy i Miłosierny,
Wysoki i Wzniosły, mieszkający
na wysokości i święty — Imię Jego1,
wyrył i stworzył swój świat przez trzy: przez liczbę, słowo i pismo.
1.2.
Dziesięć sefir2
nicości oraz dwadzieścia dwa podstawowe znaki: trzy matryce, siedem podwójnych
i dwanaście prostych3.
1.3.
Dziesięć sefir nicości. Liczba dziesięciu palców, pięć naprzeciw pięciu,
i Przymierze Pojednania, miejsce w środku jak słowo języka i słowo
nagości4.
1.4. Dziesięć sefir nicości. Dziesięć, a nie dziewięć, dziesięć,
a nie jedenaście. Pojmij w mądrości i bądź mądry w pojmowaniu. Zgłębiaj
je, badaj, ustal rzecz dokładnie i przywróć Stwórcy należne Mu
miejsce.
1.5. Dziesięć sefir nicości. Ich miarą jest dziesięć, ponieważ nie
ma im kresu. Głębia początku i głębia końca, głębia dobra i głębia
zła, głębia góry i głębia dołu, głębia wschodu i głębia
zachodu, głębia północy i głębia południa. Pan Jeden, Bóg, Król
Niezawodny, panujący w nich wszystkich z siedziby świętości swojej na
wieki wieków.
1.6. Dziesięć sefir nicości. Ich ogląd jest jak postrzeżenie błyskawicy,
a ich granicą — bezkresność. W nich Jego słowo biegnie i powraca.
Podług Jego mowy gnają jak huragan i oddają pokłony przed Jego tronem.
1.7. Dziesięć sefir nicości. Wetknij ich koniec w ich początek — tak
płomień jest związany z żarzącym się węglem, bowiem Pan jest Jeden
i nie ma drugiego. A wobec jednego, cóż ty liczysz?
1.8. Dziesięć sefir nicości. Okiełznaj usta swoje w mowie i serce
swoje w gorączce, a jeśli twoje serce biegnie, przywróć je na miejsce,
bo przecież powiedziano: biegnie i
powraca. I dlatego właśnie zawarte zostało przymierze5.
1.9. Dziesięć sefir nicości. Pierwsza: Duch Boga Żywego, błogosławione
i błogosławiące Imię Jego, Boga Wiekuistego. Głos, tchnienie i mowa
— oto Duch Święty.
1.10. Druga: tchnienie z Ducha. Wyrył i wyciosał nim dwadzieścia dwa
podstawowe znaki: trzy matryce, siedem podwójnych i dwanaście prostych,
a Duch w nich jeden.
Trzecia: woda z tchnienia. Wyrył i wyciosał w niej pustkę i próżnię
oraz muł i błoto. Wyrył je w rodzaj bruzdy, wyciosał je w formie ściany
i pokrył rodzajem tynku.
Czwarta: ogień z wody. Wyrył i wyciosał w nim tron chwały, serafim
i ofanim, istoty święte i anioły służebne. W tych trzech sefirach
założył siedzibę swoją, bo powiedziano przecież: uczynił posłańcami
swymi wichry, sługami swymi ogień pałający6.
1.11. Piąta: trzy znaki z prostych. Zapieczętował ducha trzema i
wprowadził do swego wielkiego imienia .
Zapieczętował nimi sześć krańców: zwrócił się ku górze i zapieczętował
przez .
Szósta: zapieczętował dół — zwrócił się ku dołowi i zapieczętował
przez .
Siódma: zapieczętował wschód — obrócił się do przodu i zapieczętował
przez .
Ósma: zapieczętował zachód — obrócił się do tyłu i zapieczętował
przez .
Dziewiąta: zapieczętował południe — obrócił się na prawo i
zapieczętował przez .
Dziesiąta: zapieczętował północ — obrócił się na lewo i zapieczętował
przez .7
1.12. Oto dziesięć sefir nicości: jeden Duch Boga Żywego, tchnienie z
Ducha, woda z tchnienia i ogień z wody oraz wzniosłość góry i dołu,
wschodu i zachodu, północy i południa.
2.1. Dwadzieścia dwa podstawowe znaki: trzy matryce, siedem podwójnych i
dwanaście prostych. Trzy matryce ;
ich fundamentem dłoń czystości i dłoń winy oraz język rozstrzygnięcia
równoważący między nimi.
2.2. Dwadzieścia dwa znaki. Wyrył je i wyciosał, wyważał je,
permutował, mieszał, stapiał i formował8
przez nie istotę wszelkiego stworzenia i istotę wszelkiego przyszłego
stworzenia.
2.3. Dwadzieścia dwa podstawowe znaki wyryte głosem, wyciosane
tchnieniem, wyznaczone w pięciu miejscach ust:
9.
2.4. Dwadzieścia dwa podstawowe znaki wprawione w obrót. W 231 bramach
obracają się tam i z powrotem — to są znaczenia dla słów. Nic w
dobru nie jest wyżej niż rozkosz, i nic w złu nie jest niżej niż
plaga. Formując wyważał i mieszał je: alef
ze wszystkimi i wszystkie z alef;
bet ze wszystkimi i wszystkie z bet
i przez obrót dookoła zostało znalezione wszystko, co uformowane i
wszystko, co wymówione, a co wychodzi z jednego imienia10.
2.5. Uformował z bezkształtu kształt i uczynił swoje niebycie naszym
byciem. I wyciosał wielkie kolumny z powietrza. Tak oto Jego niebycie
zostało ujęte i jest to znak. Czuwając i permutując, czyni wszystko co
stworzone i wszystkie słowa. Jedno imię i wzór słowa. Dwadzieścia dwa
ich pełna liczba jak jedno ciało.
3.1. Trzy matryce ;
ich fundamentem dłoń czystości i dłoń winy, oraz język rozstrzygnięcia
równoważący między nimi.
3.2. Trzy matryce .
Wielka niepojęta tajemnica, zakryta i pieczętująca sześcioma pieczęciami.
Z nich wychodzą ogień i woda i dzielą między siebie męskość i żeńskość.
Trzy matryce
ich podstawą, z nich zrodziły się elementy, z których wszystko zostało
stworzone.
3.3. Trzy matryce
w świecie: powietrze, woda, ogień. Niebiosa zostały stworzone najpierw
z ognia, a ziemia została stworzona z wody, a powietrze równoważy między
ogniem i wodą.
3.4. Trzy matryce
w roku: ogień, woda, wiatr. Gorąco zostało stworzone z ognia, chłód z
wody, a nasycenie z wiatru i równoważy między nimi.
Trzy matryce
w istocie: ogień, woda, tchnienie: głowa została stworzona z ognia, łono
zostało stworzone z wody, a ciało zostało stworzone z tchnienia i równoważy
między nimi.
3.5. Trzy matryce .
Wyrył je, wyciosał i stapiał. Zapieczętował nimi trzy matryce w świecie,
trzy matryce w roku i trzy matryce w istocie męskiej i żeńskiej.
Uczynił mem królem w wodzie,
nałożył mu koronę, stopił jedno z drugim i zapieczętował nimi ziemię
w świecie, chłód w roku i łono w istocie męskiej i żeńskiej, męskiej
przez ,
a żeńskiej przez .
Uczynił szin królem w ogniu,
nałożył mu koronę, stopił jedno z drugim i zapieczętował przez nie
niebiosa w świecie, gorąco w roku, głowę w istocie męskiej i żeńskiej.
Uczynił znak alef królem w
wietrze, nałożył mu koronę, stopił jedno z drugim i zapieczętował
nimi powietrze w świecie, nasycenie w roku i ciało w istocie męskiej
przez ,
a żeńskiej przez .
4.1. Siedem podwójnych
13
prowadzonych przez dwa języki: życie, pokój, mądrość, bogactwo, wdzięk,
nasienie i panowanie. Prowadzonych przez dwa języki
:
wzorzec miękkości i twardości, wzorzec mocy i słabości. Podwójne,
ponieważ są dopełnieniami. Dopełnienia: życie — śmierć, pokój
— zło, mądrość — głupota, bogactwo — bieda, wdzięk —
brzydota, nasienie — pustkowie, panowanie — niewola.
4.2. Siedem podwójnych
naprzeciw
siedmiu krańców. Z nich sześć krańców: góra i dół, wschód i zachód,
północ i południe, oraz Pałac Świętości ustanowiony w środku. On
podtrzymuje je wszystkie.
4.3. Siedem podwójnych .
Wyrył je i wyciosał, stopił je i nadał nimi formę gwiazdom w świecie,
dniom w roku, bramom w istocie i z nich wyrył siedem firmamentów i
siedem ziem i siedem szabatów. Dlatego kocha wszystko, co siódme pod
niebiosami.
4.4. Dwa znaki budują dwa domy; trzy budują sześć domów; cztery budują
dwadzieścia cztery domy; pięć buduje sto dwadzieścia domów; sześć
buduje siedemset dwadzieścia domów. Od tego wyjdź i rozważaj dalej to,
czego usta nie mogą wymówić i ucho nie może usłyszeć14.
[...]
Uczynił królem znak bet, nałożył
mu koronę, stopił jedno z drugim i uformował nim planetę Saturn w świecie,
szabat w roku i usta w istocie. Uczynił królem znak gimel, nałożył mu koronę, stopił jedno z drugim i uformował
nim planetę Jowisz w świecie, pierwszy dzień tygodnia w roku i prawe
oko w istocie. Uczynił królem znak dalet,
nałożył mu koronę, stopił jedno z drugim i uformował nim planetę
Mars w świecie, drugi dzień tygodnia w roku i lewe oko w istocie. Uczynił
królem znak kaf, nałożył mu
koronę, stopił jedno z drugim i uformował nim Słońce w świecie,
trzeci dzień tygodnia w roku i prawe ucho w istocie. Uczynił królem
znak pe, nałożył mu koronę,
stopił jedno z drugim i uformował nim planetę Wenus w świecie, czwarty
dzień tygodnia w roku i lewe ucho w istocie. Uczynił królem znak resz,
nałożył mu koronę, stopił jedno z drugim i uformował nim planetę
Merkury w świecie, piąty dzień tygodnia w roku i prawe nozdrze w
istocie. Uczynił królem znak tav, nałożył mu koronę, stopił jedno z drugim i uformował nim
Księżyc w świecie, szósty dzień tygodnia w roku i lewe nozdrze w
istocie.
4.5. Oto siedem gwiazd w świecie: Słońce, Wenus, Merkury, Księżyc,
Saturn, Jowisz, Mars. Oto siedem dni w roku — siedem dni Stworzenia. Oto
siedem bram istoty: dwoje oczu, dwoje uszu, usta i dwoje nozdrzy. Przez
nie zostało wyryte siedem firmamentów, siedem krain i siedem godzin.
Dlatego pokochał siódme we wszystkim pod niebiosami.
5.1. Dwanaście prostych .
Fundamentem — wzrok, słuch, węch, rozmowa, karmienie, spółkowanie,
praca, chodzenie, gniew, śmiech, myśl i sen. Rozmiarem ich — dwanaście
granic w kierunkach: granica wschodnio-północna, granica wschodnio-południowa,
granica wschodnio-górna, granica wschodnio-dolna, granica północno-górna,
granica północno-dolna, granica zachodnio-południowa, granica
zachodnio-północna, granica zachodnio-górna, granica zachodnio-dolna,
granica południowo-górna, granica południowo-dolna, które
rozprzestrzeniają się i dążą na wieki wieków. I one są ramionami świata.
5.2. Dwanaście prostych .
Wyrył je, stopił i uformował nimi dwanaście gwiazdozbiorów w świecie
— znaki: Baran, Byk, Bliźnięta, Rak, Lew, Panna, Waga, Skorpion,
Strzelec, Koziorożec, Wodnik, Ryby. Oto dwanaście miesięcy w roku:
nisan, ijar, sivan, tamuz, aw, elul, tiszri, marcheszvan, kislev, tewet,
szewat, adar. Oto dwanaście sposobów działania w istocie: dwie ręce i
dwie nogi, dwie nerki, śledziona, wątroba, żółć, żołądek, jelita
i pępek. [...]
Uczynił królem he, nałożył
mu koronę, stopił jedno z drugim i uformował nim gwiazdozbiór Barana w
świecie, miesiąc nisan w roku i wątrobę w istocie. Uczynił królem
znak vav, nałożył mu koronę, stopił jedno z drugim i uformował nim
gwiazdozbiór Byka w świecie, miesiąc ijar w roku i żółć w istocie.
Uczynił królem znak zajn, nałożył
mu koronę, stopił jedno z drugim i uformował nim gwiazdozbiór Bliźniąt
w świecie, miesiąc sivan w roku i śledzionę w istocie. Uczynił królem
znak chet, nałożył mu koronę, stopił jedno z drugim i uformował nim
gwiazdozbiór Raka w świecie, miesiąc tamuz w roku i żołądek w
istocie. Uczynił królem znak tet,
nałożył mu koronę, stopił jedno z drugim i uformował nim gwiazdozbiór
Lwa w świecie, miesiąc aw w roku i prawą nerkę w istocie. Uczynił królem
znak jod, nałożył mu koronę, stopił jedno z drugim i uformował nim
gwiazdozbiór Panny w świecie, miesiąc elul w roku i lewą nerkę w
istocie. Uczynił królem znak lamed,
nałożył mu koronę, stopił jedno z drugim i uformował nim gwiazdozbiór
Wagi w świecie, miesiąc tiszri w roku i pępek w istocie. Uczynił królem
znak nun, nałożył mu koronę,
stopił jedno z drugim i uformował nim gwiazdozbiór Skorpiona w świecie,
miesiąc marcheszvan w roku i genitalia w istocie. Uczynił królem znak samech, nałożył mu koronę, stopił jedno z drugim i uformował
nim gwiazdozbiór Strzelca w świecie, miesiąc kislev w roku i prawą rękę
w istocie. Uczynił królem znak ‘ajin,
nałożył mu koronę, stopił jedno z drugim i uformował nim gwiazdozbiór
Koziorożca w świecie, miesiąc tewet w roku i lewą rękę w istocie.
Uczynił królem znak cade, nałożył
mu koronę, stopił jedno z drugim i uformował nim gwiazdozbiór Wodnika
w świecie, miesiąc szewat w roku i prawą nogę w istocie. Uczynił królem
znak kof, nałożył mu koronę,
stopił jedno z drugim i uformował nim gwiazdozbiór Ryb w świecie,
miesiąc adar w roku i lewą nogę w istocie.
5.3. Uczynił je na podobieństwo państwa i ustawił je na podobieństwo
szyku bojowego. Tak, że jedno odpowiada drugiemu, uczynił Bóg. Trzy
matryce, które są trzema elementami, z których wyszedł ogień, wiatr i
woda. Trzy matryce, siedem podwójnych i dwanaście prostych.
5.4. Oto dwadzieścia dwa znaki, którymi ustanowił fundament Swięty Błogosławiony,
Jah, Jahwe Zastępów, Bóg Żywy, Bóg Izraela, Wysoki i Wzniosły,
mieszkający w wieczność, święte imię Jego na wysokości, i On Święty.
Przypisy
1. To złożone imię zawiera 72 litery, czyli tyle, z ilu zbudowane jest
tajemne imię Boga według dojrzałej kabały. Motyw ten znany jest również
w tradycji talmudycznej, por.
Kidduszin 71A.
2. Pojęcie niejasne. Źródłosłów (s-f-r)
odsyła do bardzo szerokiego zakresu znaczeń: księga, wypowiedzenie, opis, słowo, liczba, kontekst zaś (dziesięć
znaków) sugeruje, iż chodzi o cyfry w zapisie pozycyjnym. Trzy moce stwórcze,
wymienione na końcu akapitu 1.1: liczba,
słowo, pismo oparte są na tym właśnie rdzeniu. W dojrzałej kabale sefira
staje się podstawową kategorią w opisie Objawienia. Dziesięć sefir
tworzących tzw. Drzewo sefirotyczne (Drzewo życia) pojmuje się jako boskie
aspekty, emanacje, narzędzia, szaty.
3. Alfabet hebrajski składa się z 22 znaków spółgłoskowych.
4. Aluzja do podwójnej rękojmi Przymierza — przez słowo i przez
obrzezanie.
5. W akapitach 1.6 - 1.8 pojawiają się wyraźne odniesienia do
pierwszego rozdziału wizji Ezechiela (Ez.
1.1-28), który stanowił podstawową inspirację dla wczesnożydowskiej
mistyki, tzw. merkawy.
6. Por. Ps. 104.4.
7. Biblijne imię Boga, tzw. tetragrammaton
(J-h-v-h), zostało tu
zredukowane do trzech znaków przez pominięcie powtórzenia he.
8. Wyraźne aluzje do działań alchemicznych. Podobny sposób
obrazowania w dziele kształtowania świata odnajdujemy w Timajosie
Platona.
9. Jeden z wielu przykładów językowej świadomości autora. Jest to
poprawny podział głosek ze względu na sposób i miejsce ich
artykulacji.
10. Motyw obracających się kół jako sposób generowania wielości bytów
występuje również w Timajosie
(Tim 36a-d). W Sefer Jecira mechanizmem generującym jest kombinacja dwuliterowych
rdzeni-bytów. Liczba 231 jest liczbą kombinacji dwuelementowych ze
zbioru 22 elementów.
11. Zaczerpnięte niewątpliwie z filozofii greckiej kategorie elementów
zostały zredukowane do trzech. Ziemia została uznana za pochodną wody.
Tego typu redukcje czwórki do trójki wydają się być charakterystyczne
dla światopoglądu autora (por. przypis 7). Buduje to konsekwentnie
niedualistyczny obraz świata, w którym podstawową rolę odgrywa czynnik
mediujący (Bóg, Pałac Świetności, język, powietrze, ciało). Mediana
ta łączy, równoważy, jednoczy czynniki biegunowe, ale nie sprzeczne (góra-dół,
wschód-zachód, dłoń czystości-dłoń winy, ogień-woda, męski-żeński).
12. W odróżnieniu od obrazu biblijnego, budowanego wedle następstwa
czasowego (Rdz. 1.1-27), w Sefer Jecira tworzone są jednocześnie trzy podstawowe wymiary
kosmosu: przestrzenny — świat, czasowy — rok oraz ludzki — istota.
13. Sześć spośród 22 spółgłosek hebrajskich ma podwójną wartość
dźwiękową — miękką i twardą, np. bet
wymawia się jak polskie b lub w.
Do tej szóstki autor dołącza również siódmy znak — resz.
Być może w ówczesnym języku głoskę tę także wymawiano na dwa różne
sposoby. Współczesna hebrajszczyzna nie notuje jednak takiego zjawiska.
14. Wymienia się ilość permutacji kolejnych liczb znaków od 2 do 6.
Autor zachęca adepta do kontynuowania permutacji dla większych liczb.
Przy 22 znakach liczba permutacji osiągnęłaby niebagatelną wartość
1021.
Przekład z hebrajskiego i opracowanie:
Wojciech Brojer, Jan Doktór i Bohdan Kos
|