Marek Jan Kasperski (ur.1977) absolwent filozofii na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. W kręgu jego zainteresowania znajduje się problematyka umysłu i dziedziny zajmującej się jego badaniem – nauki kognitywne [cognitive science] oraz filozofia Sztucznej Inteligencji. Wywodząc swe zainteresowania z wcześniejszych kręgów gnozy, średniowiecznego manicheizmu i angelologii, próbuje pogodzić metafizyczne dociekania nad czystymi inteligencjami z naukowymi dociekaniami nad próbami badania inteligencji ludzkiej i matematycznego jej modelowania. Nosi się z zamiarem, na co ostatecznie brak czasu aktualnie mu nie pozwala, poddać analizie metodę gematrii pod względem jej przydatności dla projektu niemieckiego filozofa, G. Leibniza, tzw. characteristica universalis, który później możnaby wykorzystać do maszynowych analiz semantycznych znaczeń wypowiedzi.

Marek Jan Kasperski

Rozprawa ta niewątpliwie dotyczy bardzo istotnej kwestii – możliwości istnienia bytów zwanych aniołami, lecz poczuciu istotności niczym cień towarzyszy ironia, a może i szyderstwo ze strony tych, którzy (z pewnością mniemając opacznie) uważają się za racjonalistów. Ta ironia zdążyła rozrosnąć się na tyle, że głuszy głosy, które w jej obecności nie śmią zostać wyartykułowane. Są jednak i tacy, którzy przemawiają szeptem i są tacy, który ten szept słyszą. Ale i tacy, których niestety mowa [w przedmiocie] jest niczym niż bełkotem.

Temat, którego zreferowania się tu podjąłem, okazał się być dla mnie nie lada wyzwaniem. Głębia i wielość oświetleń, jakie napotkałem, spowodowały, że choć praca stanowi pewną całość, to z powodu owej wielości i (przede wszystkim) różnorodności można by traktować ją dopiero jako podwalinę pod solidną budowlę.

Poznacie prawdę i prawda was wyzwoli

Jan 8:32

Opowieść mitologiczna spełnia rolę ogniwa mediacyjnego w łańcuchu łączącym rozmaite dziedziny zjawisk rzeczywistości z tymi umysłami ludzkimi, które nie są jeszcze na tyle rozbudzone i sprawne poznawczo, ażeby móc posiąść bezpośrednią o nich wiedzę.[1]

Zrozumiałem, że w królestwie tego, co niepoznawalne i niewidzialne, w sprawach, w których zadający pytania zmuszony jest wszystko brać „na wiarę”, nic nie jest pewne, niczego nie da się dowieść ani nikogo przekonać.[2]

1. Jest jeden byt (Byt).

1.2. Wszystko jest Jednym[3], w Jednym, z Jednego i do Jednego powróci; z tego Jednia.

1.3. Byt ten objawia się w dwoistości [patrz punkt 2], bądź w wielości [patrz punkty 3, 3.1.1.].

2. Wszystkie pary – dualność bytu – początek swój mają w Jednym; tak, że ciemność rozpatruje się ze względu na jasność, dobro ze względu na zło, to, co niematerialne ze względu na materię. Pary te są reprezentowane z jednej strony przez pozytywny, z drugiej zaś negatywny, aspekt tego samego bytu [4].

2.1. O sposobie istnienia Jedni ze względu na materialność i niematerialność bytu można by powiedzieć iż: 1. będąc Jednią, dopełnienie zyskuje w materii (lecz skoro jest Jednią, kategorie owe [Jej] nie tyczą [patrz punkty 2, 3]), 2. będąc niematerialnym, ograniczeniem Jej (w przestrzeni) jest materia. 3. będąc materialnym, nie mógłby być Jednią (prostym), bowiem podlegałby możliwości rozłożenia na elementy prostsze.

2.1.1. Powyższe trzy postulaty muszą być fałszywe, gdyż Jedno nie podlega żadnemu rozkładowi, są to jednak jedyne możliwe sposoby orzeczenia czegokolwiek [o Jedni] przy posługiwaniu się ludzkim rozumem i kategoriami ontologicznymi.

3. Trzy – wskazuje na formę istnienia rzeczy. Będąc przezwyciężeniem dualizmu jest wskazaniem na syntezę – „reprezentuje jedność wszystkich rzeczy stworzonych w ich „wielości” [5]. Ukazują to poszczególne triady: Trójca Święta; człowiek jako ciało, umysł i dusza (poziomy: zwierzęcy, ludzki i duchowy, wg Arystotelesa); trzy wymiary świata, trzy obszary czasu, trójka Platońska (trójjednia) – Dobro, Piękno i Sprawiedliwość; Michael, Gabriel, Rafael jako trzy pierwsze (główne) anioły w hierarchii anielskiej, reprezentujące kolejno najważniejsze idee: Michael – Sprawiedliwość, Gabriel – Dobro, Rafael – Pocieszenie[6].

3.1. Jeżeli wszystko jest Jednym [patrz punkt 1], wówczas nie jest możliwy jakikolwiek podział na elementy prostsze – Jedno jest proste samo w sobie – przez to, jeżeli podział taki już istnieje, poszczególne „elementy” tego, co zostało z Niego wyodrębnione odwołują się do Niego samego [patrz punkt 2 i 2.1.1.].

3.1.1. Podział taki może się dokonać na dwa sposoby: 1. Na przeciwności (dualizm)[7] [patrz punkt 2], 2. Na poszczególne aspekty [Jednego] (pluralizm)[8] [patrz punkt 3].

4. Można rozróżnić cztery podstawowe atrybuty, które przypis(yw)ane są aniołowi:

4.1. Imię, które w tym wypadku jest nazwą „rzeczy”, a raczej cechy bądź zespołu cech, z którymi mamy do czynienia [patrz tabele I, II, III, IV][9].

4.2. Jasność bądź biel[10], co jest symbolem „doskonałości, duchowości, życia (wiecznego), uświęcenia, chwały, zbawienia, objawienia, odkupienia, odrodzenia, uniesienia; oświecenia, rozumu, świadomości, nieświadomości, prawdy, wiedzy, ponadczasowości, mądrości doskonałej, intuicji, siły ducha, niewinności, czystości”, czyli wszystkiego tego, co nosi z sobą anioł (i samo Jedno), bądź/i co jest nakładane nań przez człowieka.

4.3. Skrzydła - co jest symbolem „życia, śmierci, zasady męskiej, psychopompa, posłańca bogów, duszy i ciała, Ducha Św., uduchowienia; myśli, umysłu, idei, abstrakcji, ewolucji duchowej, inteligencji, wiedzy, rozmyślania, światła, oświecenia, wyobraźni, fantazji; przeznaczenie: działanie, ruch, pośpiech, szybkość, rozprzestrzenianie się, dematerializację, wszechobecność, powietrze, wyzwolenie (z przyciągania ziemskiego), wzlot, uniesienie, wzniosłość, egzaltację, zapał, gotowość, zwycięstwo, autorytet, chwałę, potęgę, opiekę, obronę, możliwości; miłość, milczenie, poezję, przyjaźń, cnotę”, czyli wszystkiego tego, co nosi z sobą anioł (i samo Jedno), bądź/i co jest nakładane nań przez człowieka[11].

4.4. Hermafrodytyzm (czy raczej pozapłciowość), co wydaje się być oczywiste ze względu na niematerialność samego anioła.

4.4.1. Atrybut ten zdaje się w pełni harmonizować ze sposobem przedstawiania aniołów w sztuce. Śmiem wysunąć tezę, że wiąże się to z ideałem Piękna w starożytnej Grecji, tym bardziej, że cecha ta [hermafrodytyzm] jest szczególna dla sztuki wywodzącej się z wspólnej tradycji – antyku i nie wiem, czy dotyczy również [aniołów] wywodzących się z innych [tradycji]. Mowa tu o młodzieńcu, którego wygląd nie daje możliwości jednoznacznego stwierdzenia, czy mamy do czynienia z kobietą, czy mężczyzną. Ważnym argumentem wspierającym tę tezę byłoby jedno ze znaczeń symbolu skrzydła – oznaczenia zasady męskiej[12].

4.5. Pytanie, jakie się w związku z tym nasuwa: Czy atrybuty [powyższe] pochodzą od [anioła] (przedmiotu dociekań), czy do [anioła] (podmiotu dociekającego) i wówczas pochodzą z człowieka? Pytanie dotyczy teorii symbolu. Uważam, że proces przebiega i od i do zarazem.

5. Rozróżniamy pięć sposobów na do określenie bytu: JEST - 1. kimś/czymś, 2. jakimś, 3. w, 4. identyczny, 5. obecny, istniejący [tu, tam, teraz].[13]

5.1. Na pytanie: „Kim/Czym jest anioł?” (zgodnie z powyższym) należałoby odpowiedzieć: 1. Jest kroplą z oceanu zwanym Jednym, bądź: 2. Jest bytem, który sam w sobie: 2.1. istnieje [ze względu na człowieka] – doświadczalnie i 2.2 nie istnieje [ze względu na Jedno] zarazem.

5.2. Na pytanie: „Jaki jest anioł?” (zgodnie z powyższym) należałoby odpowiedzieć: 1. Jest taki jak Jednia, 2. Jest taki, jak jest doświadczany.

5.3. Na pytanie: „W czym/kim znajduje się anioł?” (zgodnie z powyższym) należałoby odpowiedzieć: anioł znajduje się w Jedni, gdyż poza nią nic nie ma o czym można by orzec, że istnieje.

5.4. Na pytanie: „Z czym/kim identyczny jest anioł?” (zgodnie z powyższym) należałoby odpowiedzieć: anioł jest identyczny z Bytem, na tej samej zasadzie jak kropla wody jest identyczna z samą wodą [patrz 5.1.].

5.5. Na pytanie: „Gdzie istnieje anioł?” (zgodnie z powyższym) należałoby odpowiedzieć: anioł jest tu/tam (w przestrzeni) i teraz/zawsze (w czasie) [patrz 1., 1.2., 5.1.].

6. Można zatem mówić o aniele [patrz punkt 5 i podpunkty] i wnioskować, że możliwym jest byt tak właśnie zwany [patrz powyższe dociekania w tej sprawie].

Tabela I

Najczęściej pojawiające się propozycje dotyczące siedmiu głównych aniołów

Tabela II

Aniołowie kary (władcy siedmiu warstw piekła) i ich znaczenie

Tabela III

Archaniołowie Jezydów i ich znaczenie

Tabela IV

Anioły (chrześcijaństwo) i odpowiadające im eony (kabała, i gnostycyzm)